روز سه شنبه مورخ 3 /بهمن/1396 در ادامه کلاسهای هفتگی ماموستا ملاقادر قادری در مسجد قباء پاوه درس سیصد وهفتاد و چهارم تفسیر قرآن کریم (درس چهارم تفسیر سوره مبارکه عنکبوت) با موضوع آیات 45 الی 69 ارائه شد.
در ادامه ، درس مذکور جهت استفاده دوستداران و علاقمندان كلام الهی درج شده است.
کلاس تفسیــر قــرآن کـریـم توسط حاج ماموستا ملا قــادر قــادری
درس سیصد وهفتاد و چهارم
درس چهارم سوره مبارکه عنکبوت آیات 45 الی 69
*موضوع درس *
1- بحث اثرات مثبت نماز .
۲- شیوۀ گفتمان با اهل کتاب باید با احسن وجه باشد .
3- قرآن کریم معجزۀ روشن و رحمت برای بشریت است .
4 - اگر نگار ما حضرت خاتم به مكتب نرفته اين امر در آن حكمت نهفته است.
5- کافران در درون خدا را قبول دارند.
6-امنیت جامعه امر مهمی است باید آن را شکر کرد.
** ترجمــه آیـــات**
اتْلُ مَا أُوحِيَ إِلَيْكَ مِنَ الْكِتَابِ وَأَقِمِ الصَّلَاةَ إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ وَلَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ وَاللَّهُ يَعْلَمُ مَا تَصْنَعُونَ ﴿45﴾
(ای محمد) آنچه از قرآن کریم بر تو وحی و نازل شده است، تلاوت کن. نمازهای یومیه را برپا دار. نماز واقعی انسان را از عصیان و گناه و منکر دور میکند. ذکر خدا و یاد او از همۀ یادها بزرگتر است و هر آنچه را انجام میدهید خداوند به آن علم و آگاهی دارد.
وَلَا تُجَادِلُوا أَهْلَ الْكِتَابِ إِلَّا بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ إِلَّا الَّذِينَ ظَلَمُوا مِنْهُمْ وَقُولُوا آمَنَّا بِالَّذِي أُنْزِلَ إِلَيْنَا وَأُنْزِلَ إِلَيْكُمْ وَإِلَهُنَا وَإِلَهُكُمْ وَاحِدٌ وَنَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ ﴿46﴾
با اهل کتاب (مسیحیان و یهودیان) با روش پسند و معقول برخورد و مجادله کنید؛ الاّ مگر با ظالمانِ اهلِ کتاب؛ و به همۀ آنها اعلام کنید ما بهتمامی آنچه از سوی خداوند نازلشده است، ایمانداریم. خدای همۀ ما یکی است و همۀ ما اهل ایمان، در برابر او تسلیم هستیم.
وَكَذَلِكَ أَنْزَلْنَا إِلَيْكَ الْكِتَابَ فَالَّذِينَ آتَيْنَاهُمُ الْكِتَابَ يُؤْمِنُونَ بِهِ وَمِنْ هَؤُلَاءِ مَنْ يُؤْمِنُ بِهِ وَمَا يَجْحَدُ بِآيَاتِنَا إِلَّا الْكَافِرُونَ ﴿47﴾
اینچنین است ما کتابی (قرآن کریم) را نازل کردهایم. مسلمین به قرآن ایمان دارند و جمعی از مشرکان هم به قرآن ایمان آوردهاند. تنها کافران جاهل و معاند هستند به کتاب آسمانی قرآن ایمان ندارند.
وَمَا كُنْتَ تَتْلُو مِنْ قَبْلِهِ مِنْ كِتَابٍ وَلَا تَخُطُّهُ بِيَمِينِكَ إِذًا لَارْتَابَ الْمُبْطِلُونَ ﴿48﴾
شما (ای محمد) قبل از نزول قرآن نه سواد خواندن داشتید و نه توان نوشتن. فلسفۀ بیسوادی شما به این دلیل است مبادا افراد جاهل و اهل باطل مدعی شوند قرآن را شما خودتان نوشتهاید و آوردهاید.
بَلْ هُوَ آيَاتٌ بَيِّنَاتٌ فِي صُدُورِ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ وَمَا يَجْحَدُ بِآيَاتِنَا إِلَّا الظَّالِمُونَ ﴿49
قرآن کریم آیات و احکام روشنی است (از سوی خداوند نازل شده است) که اهل ایمان و اهل دانش آن را در سینههای خود حفظ کردهاند. آیات و کلام خدا را فقط کافران انکار میکنند.
وَقَالُوا لَوْلَا أُنْزِلَ عَلَيْهِ آيَاتٌ مِنْ رَبِّهِ قُلْ إِنَّمَا الْآيَاتُ عِنْدَ اللَّهِ وَإِنَّمَا أَنَا نَذِيرٌ مُبِينٌ ﴿50﴾
کافران با خود میگفتند: اگر محمد فرستادۀ خداست، چرا معجزاتی بر او نازل نمیشود؟ ای محمد به این افراد بگو معجزات و انزال آن به دست خداوند است. من فقط رسول هستم و انذار روشن وظیفۀ من است. من هشداردهنده هستم و بس.
َوَلَمْ يَكْفِهِمْ أَنَّا أَنْزَلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ يُتْلَى عَلَيْهِمْ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَرَحْمَةً وَذِكْرَى لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ ﴿51﴾
﴾ آیا قرآن کریم را که بر شما نازل کردهایم و بر آنان تلاوت میشود کافی نیست؟ نزول کتاب آسمانی قرآن برای بشریت رحمت و یادآوری خیر برای مؤمنین و معجزۀ زنده است.
قُلْ كَفَى بِاللَّهِ بَيْنِي وَبَيْنَكُمْ شَهِيدًا يَعْلَمُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَالَّذِينَ آمَنُوا بِالْبَاطِلِ وَكَفَرُوا بِاللَّهِ أُولَئِكَ هُمُ الْخَاسِرُونَ ﴿52﴾
(ای محمد) بگو خداوند شاهد فیمابین ما و شماست. او بر آسمانها و زمین مسلط و کاملاً آگاه است. کسانی که به راه باطل میروند و به باطل ایمان دارند و منکر خدای واحد هستند، خسارتمند دنیا و آخرتاند.
وَيَسْتَعْجِلُونَكَ بِالْعَذَابِ وَلَوْلَا أَجَلٌ مُسَمًّى لَجَاءَهُمُ الْعَذَابُ وَلَيَأْتِيَنَّهُمْ بَغْتَةً وَهُمْ لَا يَشْعُرُونَ ﴿53﴾
کافران عجولانه و با شتاب از شما درخواست عذاب میکنند. اگر برای مرگ افراد موعد مقرری تعیین نشده بود، عذاب الهی بهسوی آنها میآمد و سرانجام این عذاب بهصورت ناگهانی به سراغشان خواهد آمد و در حالت غفلت بر آنان نازل خواهد شد.
يَسْتَعْجِلُونَكَ بِالْعَذَابِ وَإِنَّ جَهَنَّمَ لَمُحِيطَةٌ بِالْكَافِرِينَ ﴿54﴾
آنها از شما باعجله درخواست عذاب میکنند. زیاد عجله نکنند. جهنم و عذاب دوزخ، کافران و معاندان را احاطه کرده است.
يَوْمَ يَغْشَاهُمُ الْعَذَابُ مِنْ فَوْقِهِمْ وَمِنْ تَحْتِ أَرْجُلِهِمْ وَيَقُولُ ذُوقُوا مَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ ﴿55﴾
روزهایی خواهد آمد که از بالا و پایین بر کافران عذاب نازل خواهد شد و به آنها خواهد رسید. در آن لحظات به آنان گفته و اعلام میشود بچشید پاداش گفتار و کردارتان را.
َا عِبَادِيَ الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّ أَرْضِي وَاسِعَةٌ فَإِيَّايَ فَاعْبُدُونِ ﴿56﴾
ای بندگان من که اهل ایمان و خداپرست هستید، برای ادامۀ زندگی مُلک و زمین من وسیع است. هر جا زندگی میکنید آزادید. فقط الله را پرستش کنید.
كُلُّ نَفْسٍ ذَائِقَةُ الْمَوْتِ ثُمَّ إِلَيْنَا تُرْجَعُونَ ﴿57﴾
همۀ افراد ذیروح روزی طعم مرگ را میچشند و سپس بهسوی خداوند برمیگردند.
وَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَنُبَوِّئَنَّهُمْ مِنَ الْجَنَّةِ غُرَفًا تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا نِعْمَ أَجْرُ الْعَامِلِينَ ﴿58﴾
کسانی که اهل ایماناند و عمل صالح انجام میدهند، در بهشت به آنان محل مناسب خواهیم بخشید که در زیر منزلگاه آنها رودها و نهرها جاری و ساری است. این بهترین پاداش مؤمنین صالح است.
الَّذِينَ صَبَرُوا وَعَلَى رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ ﴿59﴾
مؤمنین صالح کسانی هستند در مقابل زحمت عبادات و مصائب دنیا صابر و بر خدای خود توکّل میکنند.
وَكَأَيِّنْ مِنْ دَابَّةٍ لَا تَحْمِلُ رِزْقَهَا اللَّهُ يَرْزُقُهَا وَإِيَّاكُمْ وَهُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ ﴿60﴾
بسیاری از جنبندگان و حشرات و حیوانات و بنیآدم توان تأمین زندگی خود را ندارند. خداوند زندگی آنها را تأمین خواهد کرد. خداوند شنوا و داناست
وَلَئِنْ سَأَلْتَهُمْ مَنْ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَسَخَّرَ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ لَيَقُولُنَّ اللَّهُ فَأَنَّى يُؤْفَكُونَ ﴿61﴾
اگر از این کافرانِ جاهل سؤال کنید چه کسی آسمانها و زمین را خلق و خورشید و ماه را برای شما مسخّر کرده است، در جواب میگویند: الله. پس چرا الله را معبود خود قرار نمیدهند؟
اللَّهُ يَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ وَيَقْدِرُ لَهُ إِنَّ اللَّهَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ ﴿62﴾
خداوند رزق و روزی را برای هر کس اراده کند گسترده و فراوان میکند و برای هر کس بخواهد محدود میکند. خداوند بر همهچیز آگاه است
وَلَئِنْ سَأَلْتَهُمْ مَنْ نَزَّلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَحْيَا بِهِ الْأَرْضَ مِنْ بَعْدِ مَوْتِهَا لَيَقُولُنَّ اللَّهُ قُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ بَلْ أَكْثَرُهُمْ لَا يَعْقِلُونَ ﴿63﴾
اگر از کافران و مشرکان سؤال کنید چه کسی باران نازل میکند که بهوسیلۀ آن زمین و منابع طبیعی خشک را دوباره احیا میکند، میگویند: الله. بعدازاین اعتراف بگو الحمدلله. معهذا اکثر آنها صاحب درک و فهم نیستند.
وَمَا هَذِهِ الْحَيَاةُ الدُّنْيَا إِلَّا لَهْوٌ وَلَعِبٌ وَإِنَّ الدَّارَ الْآخِرَةَ لَهِيَ الْحَيَوَانُ لَوْ كَانُوا يَعْلَمُونَ ﴿64﴾
این دنیای فانی چیزی جز سرگرمی و بازی نیست. زندگی واقعی و آبرومندانه مربوط به قیامت است اگر انسانها اهل درک و فهم و شعور باشند.
فَإِذَا رَكِبُوا فِي الْفُلْكِ دَعَوُا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ فَلَمَّا نَجَّاهُمْ إِلَى الْبَرِّ إِذَا هُمْ يُشْرِكُونَ ﴿65﴾
اینها در وقت سوارشدن بر کشتی از خداوند درخواست توفیق و سلامتی میکنند و زمانی به خشکی رسیدند، دوباره راه انحراف و شرک را میگیرند.
لِيَكْفُرُوا بِمَا آتَيْنَاهُمْ وَلِيَتَمَتَّعُوا فَسَوْفَ يَعْلَمُونَ ﴿66﴾
آنها را آزاد بگذار تا با کفر و شرک و کفران نعمت الهی زندگی کنند و از لذایذ دنیا لذت ببرند. در آینده خواهند فهمید زندگی آنها در دنیا همهاش پوچ و باطل بوده است.
أَوَلَمْ يَرَوْا أَنَّا جَعَلْنَا حَرَمًا آمِنًا وَيُتَخَطَّفُ النَّاسُ مِنْ حَوْلِهِمْ أَفَبِالْبَاطِلِ يُؤْمِنُونَ وَبِنِعْمَةِ اللَّهِ يَكْفُرُونَ ﴿67﴾
آیا مشرکان مکه این موضوع را درک نمیکنند و نمیبینند که ما در زندگی آنها در کنار مسجدالحرام و در مکه آرامش و امنیت قرار دادهایم و در اطراف آنها ناامنی، قتل و کشتار و آدمربایی حاکم است؟ چرا به خدا ایمان نمیآورند؟ تا کی در راه باطل میروند؟
وَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرَى عَلَى اللَّهِ كَذِبًا أَوْ كَذَّبَ بِالْحَقِّ لَمَّا جَاءَهُ أَلَيْسَ فِي جَهَنَّمَ مَثْوًى لِلْكَافِرِينَ ﴿68﴾
اگر از این کافرانِ جاهل سؤال کنید چه کسی آسمانها و زمین را خلق و خورشید و ماه را برای شما مسخّر کرده است، در جواب میگویند: الله. پس چرا الله را معبود خود قرار نمیدهند؟
َالَّذِينَ جَاهَدُوا فِينَا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنَا وَإِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِينَ ﴿69﴾
کسانی را که در دنیا درراه پاسداری از دین خدا مقاومت و جهاد میکنند، قطعاً به راه حق خود راهنمایی میکنیم. به حقیقت خداوند با محسنین و نیکوکاران است.
*** توضیح و تفسیر آیات و نتایج درس***
توضیح آیۀ ۴۵: در این آیه خداوند متعال به اثرات مثبت و سازندۀ نماز در زندگی مؤمنین اشاره دارد و بهصورت اختصار و حکیمانه خطاب به پیامبر عزّت و رحمت میفرماید: هر آنچه بر شما وحی شده است، برای مردم بخوان و تبیین کن و بهوسیلۀ آن درون مؤمنین را روشن نما.
نماز را برای آرامش قلب و بازدارندگی از ورود به زشتیها و بدیها اقامه کنید. از خدا غافل نباشید. خداوند بر اقوال و اعمال شما آگاه و ناظر است.
توضیح آیات ۴۶ تا ۴۹: در این ۴ آیه خداوند متعال به پیامبر اسلام (ص) نحوۀ گفتگو با یهودیان و مسیحیان را یادآور شده و فرموده است: اهل کتاب شمارا کاملاً میشناسند و مفاد آیات قرآن را درک میکنند. در برخورد با آنها هوشیارانه صحبت نمایید. اگر شما به مکتب نرفتی و خط ننوشتی این امر از روی حکمت خاصی بوده است تا مخالفین اسلام نگویند قرآن را خودت نوشتهای. آیات آسمانی قرآن روشن است و در الهی بودن آنها تردیدی نیست. در خصوص بیسوادی رسول خدا (ص) حافظ شیرازی دو بیت شعر دارد.
ستـــارهای بدرخشیـد و مــاه مجلس شـــد ... دل رمیـدۀ ما را انیس و مونس شد
نگار من که به مکتب نرفت و خط ننوشت ... به غمزه مسئلهآموز صد مدرّس شد
توضیح آیات ۵۰ تا ۵۵: در این ۶ آیه خداوند متعال به چند موضوع اشاره فرموده است.
۱-اگر کافران بهانۀ معجزه را میگیرند، هدف آنها آزار و اذیت و مخالفت است و الاّ کل قرآن معجزه است.
۲-اگر درآمدن عذاب الهی عجله میکنند و میگویند: اگر ما بر باطل هستیم و در خلاف فرمان خدا و رسول حرکت میکنیم، چرا بر ما عذاب نازل نمیشود؟ به آنها بگو عجله نکنند. عذاب در کمین آنان است. عذابی را در جهنم برایشان آماده کردهایم که شایستۀ آنها است.
توضیح آیات ۵۶ تا ۶۰: در این ۵ آیه خداوند متعال به اهل ایمان میفرماید: اگر در محل و مکان و یا روستا و شهری که زندگی میکنید، خداپرستی را بهسختی و طاقتفرسا انجام میدهید، به محل امنتری هجرت کنید. مرگ و حیات و عزّت و صحّت در قبضۀ قدرت الهی است. مطمئن باشید محل مؤمنین صادق بهشت برین است و جایی که در اختیار آنان قرار داده میشود، شایستۀ ایمان و عمل صالح آنهاست.
توضیح آیات ۶۱ تا ۶۶: در این ۶ آیه خداوند متعال به جهل و بیراهه رفتن بتپرستان اشاره فرموده است و میفرماید: اینها در درون خدا را قبول دارند ولی در عمل بتپرستاند. مثلاً اگر از آنها سؤال کنید چه کسی آسمان و زمین را خلق و ماه و خورشید را برای شما مسخّر نموده است و چه کسی برای شما باران نازل میکند؟ در جواب میگویند: الله ربالعالمین. ولی در عمل و در وقت آرامش بت را پرستش میکنند. این نشانۀ جهل آنهاست.
توضیح آیات ۶۷ تا ۶۹ در این ۳ آیه خداوند متعال به دو مسئلۀ مهم اشاره دارد. ۱- امنیت جامعه ۲- پاسداری از دین و عقیده. در آیۀ ۶۷ به مشرکان مکه هشدار میدهد که اگر ما حرم را برای آنها امن کردهایم این امر را ساده تلقی نکنند. امنیت نعمت مهمی است و شکر آن لازم است و در آیۀ آخر سورۀ عنکبوت میفرماید: ما حامی مجاهدین فی سبیل الله و پاسداران عقیده هستیم و در کنار مجاهدین و هادی و راهنمای آنها هستیم.
ا تَقَبَّلْ منّا إِنَّكَ أَنتَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ وَتُبْ عَلَینَآ إِنَّكَ أَنتَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ
وصلي الله تعالي علي سيدنا و مولانا محمد و علي آله و اصحابه و من دعا بدعوته الي يوم الدين