روز سه شنبه مورخ 08/اسفند /1396 در ادامه کلاسهای هفتگی ماموستا ملاقادر قادری در مسجد قباء پاوه درس سیصد وهفتاد و نهم تفسیر قرآن کریم ( درس اول تفسیر سوره مبارکه لقمان) با موضوع آیات 1 الی 19 ارائه شد.
در ادامه ، درس مذکور جهت استفاده دوستداران و علاقمندان كلام الهی درج شده است.
کلاس تفسیــر قــرآن کـریـم توسط حاج ماموستا ملا قــادر قــادری
درس سیصد وهفتاد و نهم
درس دوم سوره مبارکه لقمان آیات 1 الی 19
*موضوع درس *
1- توضیح کوتاهی در خصوص معرفی سورۀ مبارکۀ لقمان.
2-معرفی نیکوکاران.
3- غِناء و ترانه در اسلام.
4-بیان عظمت الهی.
5-بیان حدود ۱۰ نصیحت لقمان حکیم.
معرفی سورۀ لقمان: سورۀ مبارکۀ لقمان که به نام شخص صاحب شخصیت سوره نام‌گذاری شده است، ۳۴ آیه و به قول مشهور علما و مفسرین تمام آیات آن در مکۀ مکرمه نازل شده و سورۀ لقمان مکی است. آیات این سوره ۵ بخش‌اند.
بخـش اول: بیان عظمت قرآن و معرفی نیکوکاران ازنظر قرآن کریم
بخش دوم: بیان عظمت و قدرت الهی
بخش سوم و چهارم: بیان قدرت خداوند در تسخیر آسمان و کرات و اشاره به کلمات و سخنان گهربار و حکمت‌آمیز لقمان حکیم
بخش پنجم: اشاره به قیامت و زندگی بعد از مرگ و هشدار به انسان است که چهار روز زندگی دنیا سبب غرور وی نشود.
** ترجمــه آیـــات**
الم ﴿۱﴾
حروف مقطعه است و بارها در این مدت به مفهوم آن اشاره کرده‌ایم و گفته‌ایم یا رمز بین خدا و رسول است و یا این قرآن از این حروف تشکیل شده است.
تِلْکَ آیَاتُ الْکِتَابِ الْحَکِیمِ ﴿۲﴾
آیات آن کتاب (قرآن کریم) با حکمت و حکمت‌آموزند.
هُدًى وَرَحْمَةً لِلْمُحْسِنِینَ ﴿۳﴾
(قرآن کریم) سبب هدایت و رحمت است برای محسنین.
الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاةَ وَیُؤْتُونَ الزَّکَاةَ وَهُمْ بِالآخِرَةِ هُمْ یُوقِنُونَ ﴿۴﴾
(محسنین مورداشاره) کسانی هستند که اهل نماز و زکات‌اند و معتقد به آخرت و قیامت‌اند.
أُولَئِکَ عَلَى هُدًى مِنْ رَبِّهِمْ وَأُولَئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ ﴿۵﴾
(محسنین مورداشاره) کسانی هستند بر برنامۀ هدایت الهی استوار و از رستگارانند.
وَمِنَ النَّاسِ مَنْ یَشْتَرِی لَهْوَ الْحَدِیثِ لِیُضِلَّ عَنْ سَبِیلِ اللَّهِ بِغَیْرِ عِلْمٍ وَیَتَّخِذَهَا هُزُوًا أُولَئِکَ لَهُمْ عَذَابٌ مُهِینٌ ﴿۶﴾
کسانی در جامعه هستند که از افراد مریضالحال استفاده می‌کنند برای رقص و غیره و وسیله‌ای که بیانگر و بیان‌کنندۀ سخنان بیهوده‌اند را تهیه تا به‌وسیلۀ آن افراد جاهل و بی‌فرهنگ را منحرف کنند و برای این‌ها عذاب سختی آماده کرده‌ایم.
وَإِذَا تُتْلَى عَلَیْهِ آیَاتُنَا وَلَّى مُسْتَکْبِرًا کَأَنْ لَمْ یَسْمَعْهَا کَأَنَّ فِی أُذُنَیْهِ وَقْرًا فَبَشِّرْهُ بِعَذَابٍ أَلِیمٍ ﴿۷﴾
این افراد مریضالحال زمانی که آیات خداوند برای آن‌ها و بر آن‌ها تلاوت می‌شود، به حالت مستکبرانه رو می‌گردانند. گویی گوشهای آن‌ها آن آیات را نشنیده و چنان تصور می‌شود که گوشهای آنان سنگین است. برای این افراد عذاب سختی آماده کرده‌ایم.
إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَهُمْ جَنَّاتُ النَّعِیمِ ﴿۸﴾
به حقیقت برای کسانی که صادقانه ایمان آورده‌اند و با انجام عمل صالح خود درصدد کسب رضایت خالق‌اند، بهشت برین آماده کرده‌ایم.
خَالِدِینَ فِیهَا وَعْدَ اللَّهِ حَقًّا وَهُوَ الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ ﴿۹﴾
که همیشه در آن ماندگارند. وعده‌های خداوند حق است و خداوند عزیز و حکیم است.
خَلَقَ السَّمَاوَاتِ بِغَیْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَهَا وَأَلْقَى فِی الأرْضِ رَوَاسِیَ أَنْ تَمِیدَ بِکُمْ وَبَثَّ فِیهَا مِنْ کُلِّ دَابَّةٍ وَأَنْزَلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَنْبَتْنَا فِیهَا مِنْ کُلِّ زَوْجٍ کَرِیمٍ ﴿۱۰﴾
الله رب‌العالمین خالق آسمان‌هاست و آن‌ها را بدون ستون حفظ و نگهداری می‌کند و بعد از خلق زمین کوه‌هایی در زمین مستقر نموده که به‌وسیلۀ آن‌ها از زمین محافظت می‌شود و در روی زمین انواع موجودات جنبنده و متحرک قرار داده و از آسمان باران نازل می‌کند و به‌وسیلۀ باران درختان و گیاهان مختلف را از نرو ماده پرورش می‌دهد.
هَذَا خَلْقُ اللَّهِ فَأَرُونِی مَاذَا خَلَقَ الَّذِینَ مِنْ دُونِهِ بَلِ الظَّالِمُونَ فِی ضَلالٍ مُبِینٍ ﴿۱۱﴾
(ای محمد) بگو: تمامی خلق و آفرینش مربوط به الله است. به من نشان دهید توان خلق و ایجاد خدایانی را که پرستش می‌کنید و آن‌ها را شریک الله قرار می‌دهید. به حقیقت ظالمان مشرک و بت‌پرست در گمراهی آشکار زندگی می‌کنند.
وَلَقَدْ آتَیْنَا لُقْمَانَ الْحِکْمَةَ أَنِ اشْکُرْ لِلَّهِ وَمَنْ یَشْکُرْ فَإِنَّمَا یَشْکُرُ لِنَفْسِهِ وَمَنْ کَفَرَ فَإِنَّ اللَّهَ غَنِیٌّ حَمِیدٌ ﴿۱۲﴾
ما به لقمان حکمت دادیم و به او اعلام کردیم خدای خود را شکر کنید و هر کس خدای خود را شکر کند، به نفع خود اوست و هرکسی کفران نعمت کند، ضرری به خدا نخواهد رسید. خداوند بی‌نیاز و حمید و ستوده است.
وَإِذْ قَالَ لُقْمَانُ لابْنِهِ وَهُوَ یَعِظُهُ یَا بُنَیَّ لا تُشْرِکْ بِاللَّهِ إِنَّ الشِّرْکَ لَظُلْمٌ عَظِیمٌ ﴿۱۳﴾
به یاد آور و تأمل کن؛ زمانی را بنگر لقمان فرزندش را نصیحت و ارشاد کرد. گفت: ای پسرم؛ برای خداوند واحد و اَحَد شریک قائل مشو. شریک قرار دادن برای خداوند ظلم بزرگی است.
وَوَصَّیْنَا الإنْسَانَ بِوَالِدَیْهِ حَمَلَتْهُ أُمُّهُ وَهْنًا عَلَى وَهْنٍ وَفِصَالُهُ فِی عَامَیْنِ أَنِ اشْکُرْ لِی وَلِوَالِدَیْکَ إِلَیَّ الْمَصِیرُ ﴿۱۴﴾
ما (خدای رب‌العالمین) به مجموعۀ انسان دربارۀ پدران و مادرانشان توصیه کرده‌ایم. مادرش او را با ناتوانی و با ضعف حمل می‌کند و در مدت دو سال شیرخوارگی زحماتِ او را تحمل می‌کند. آری به خاطر این زحمات به وی توصیه کردیم از من به‌عنوان خالق و از پدر و مادرش به‌عنوان مربی تشکر کند که مسیر همه به‌سوی خداوند است.
وَإِنْ جَاهَدَاکَ عَلى أَنْ تُشْرِکَ بِی مَا لَیْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ فَلا تُطِعْهُمَا وَصَاحِبْهُمَا فِی الدُّنْیَا مَعْرُوفًا وَاتَّبِعْ سَبِیلَ مَنْ أَنَابَ إِلَیَّ ثُمَّ إِلَیَّ مَرْجِعُکُمْ فَأُنَبِّئُکُمْ بِمَا کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ ﴿۱۵﴾
اگر والدینت شمارا وادار به قبول شرک و کفری که از آن آگاهی ندارید، دعوت کرد، از آن‌ها اطاعت نکنید ولی در امور دنیوی و اجتماعی مؤدبانه با آن‌ها برخورد کنید. سعی کنید در زندگی در مسیر مردان خدا گام بردارید. درنهایت مسیر شما به‌سوی من است و من از آنچه انجام داده‌ام، شمارا آگاه می‌کنم.
یَا بُنَیَّ إِنَّها إِنْ تَکُ مِثْقَالَ حَبَّةٍ مِنْ خَرْدَلٍ فَتَکُنْ فِی صَخْرَةٍ أَوْ فِی السَّمَاوَاتِ أَوْ فِی الأرْضِ یَأْتِ بِهَا اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ لَطِیفٌ خَبِیرٌ ﴿۱۶﴾
ای پسرم؛ اگر به‌اندازۀ یک دانۀ خردل (اتم) عمل نیک یا بد در دل سنگی یا گوشهای از آسمان یا زمین انجام دهید، خداوند در قیامت آن را محاسبه خواهد کرد. خداوند لطیف و دقیق و آگاه است.
یَا بُنَیَّ أَقِمِ الصَّلاةَ وَأْمُرْ بِالْمَعْرُوفِ وَانْهَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَاصْبِرْ عَلَى مَا أَصَابَکَ إِنَّ ذَلِکَ مِنْ عَزْمِ الأمُورِ ﴿۱۷﴾
ای پسرم نماز را اقامه کن و امربه‌معروف و نهی از منکر را ترک نکن. اگر به خاطر امربه‌معروف و نهی از منکر به مصیبتی دچار شدی، صبر و مقاومت کن. صبر در مقابل آزار و اذیت دیگران از کارهای مهم و شیوۀ مردان خداست.
وَلا تُصَعِّرْ خَدَّکَ لِلنَّاسِ وَلا تَمْشِ فِی الأرْضِ مَرَحًا إِنَّ اللَّهَ لا یُحِبُّ کُلَّ مُخْتَالٍ فَخُورٍ ﴿۱۸﴾
(ای پسرم) بدون دلیل از مردم رو مگردان. در راه رفتن متکبر مباش. خداوند هیچ متکبر و مغروری را دوست ندارد.
وَاقْصِدْ فِی مَشْیِکَ وَاغْضُضْ مِنْ صَوْتِکَ إِنَّ أَنْکَرَ الأصْوَاتِ لَصَوْتُ الْحَمِیرِ ﴿۱۹﴾
(پسرم) در راه رفتن معتدل و آرام باش. در گفتگو آرام صحبت کن. زشت‌ترین اصوات و صدا، صوت و صدای خران است.
*** توضیح و تفسیر آیات و نتایج درس***
توضیح آیات ۱ تا ۵ : سورۀ لقمان با حروف مقطعۀ «الم» شروع شده است، نزدیک‌ترین ترجمه این است قرآن کریم اعلام می‌کند بیدارباشید؛ قرآن از این حروف تشکیل و ترکیب شده است. آیات ۲ و ۳ در توصیف و معرفی قرآن کریم‌اند به این مضمون؛ قرآن کریم کتابی است از هر حیث محکم، عامل هدایت و رحمت و حکمت است برای اهل احسان و در آیۀ ۴ و ۵ اهل احسان را به اهل نماز و زکات و معتقد به اصول اعتقادی چون معاد و قیامت و عامل به فروع معرفی کرده است.
توضیح آیات ۶ تا ۹ : در این ۴ آیه گروهی مورد ذم و توبیخ و گروهی موردتقدیر و تکریم خداوند متعال قرار گرفته‌اند. جمعی از افراد که کار آن‌ها تبلیغ و انتشار برنامه‌های پوچ و تحریک‌آمیز و غافل کننده از خدا هستند، مانند کسانی که شغل آن‌ها غِناء و موسیقی مبتذل است را مورد تهدید و توبیخ قرار داده و همچنین در آیۀ ۸ و ۹ اهل ایمان را مدح و نهایت و جایگاه آن‌ها را بیان و در آخر اعلام شده وعدۀ الهی در برخورد با هر دو گروه حتمی و قطعی است.
توضیح آیات ۱۰ و ۱۱ : در این دو آیه خداوند متعال به توان و قدرت و خلق و ایجاد خود و ناتوانی شرکای خدا که جهال و افراد مریض ساخته‌اند و آن‌ها را پرستش می‌کنند، اشاره دارد و افراد بت‌پرست را ظالم نسبت به خود و گمراه در عقیده و زندگی معرفی کرده است.
توضیح آیات ۱۲ تا ۱۵ : در این ۴ آیه خداوند متعال به لطف و کرم خود در اعطای حکمت به لقمان اشاره دارد و سپس به لقمان امر و توصیه فرموده که شاکر این محبت و لطف الهی بوده و در زندگی موحد و ثابتالقدم باشد. به فرزندان بنی‌آدم امر فرموده است که والدین خود بخصوص مادر را احترام و اکرام کنند و سعی کنند از باری‌تعالی و والدین خود شاکر باشند؛ و در دنیا با معروف با آن‌ها برخورد کنند حتی اگر مشرک و کافر باشند. البته اگر در امر عقیده از آن‌ها دعوت به کفر و شرک نمایند، نباید در این مورد از والدین خود اطاعت و فرمان‌برداری نمایند.
توضیح آیات ۱۶ تا ۱۹ : در این ۴ آیه حضرت لقمان به فرزندش مجدداً هفت نصیحت مهم و ارزشمند را توصیه فرموده است که برای من و شما هم امر و توصیه و مفیدند. ازجمله:
ای پسرم ۱-هر کار و هر عمل نیک و یا بدی انجام دهید، نزد خداوند پوشیده نخواهد بود هرچند صغیر و کوچک باشد. ۲- امر به اقامۀ نماز ۳-توصیه به امربه‌معروف و نهی از منکر ۴-برخورد درست و متواضعانه با مردم و مراجعین ۵-رعایت اخلاق و ادب در راه رفتن ۶-انتخاب راه اعتدال و میانه‌روی در حرکت و قول و عمل
نکتــۀ آخــر:
۱-لقمان که بود؟ لقمان جوانی بصیر و زیرک و هشیار و حسب نظر جمع کثیری فردی سیاه‌پوست و از اهل حبشه بوده است.
۲-غِناء یعنی آواز شادی‌آور و ترانه و سرود. فقهای اهل سنت غِناء را به‌کلی رد نمی‌کنند. محتوا و نتیجۀ غِناء بیشتر مورد توجه آن‌هاست به این صورت اگر غناء انسان را به خدا و معنویت و غیرت ملی و شجاعت و معروف تشویق کند، حسن و پسند است و در غیر این صورت رد و حرام است.
ا تَقَبَّلْ منّا إِنَّكَ أَنتَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ وَتُبْ عَلَینَآ إِنَّكَ أَنتَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ
وصلي الله تعالي علي سيدنا و مولانا محمد و علي آله و اصحابه و من دعا بدعوته الي يوم الدين
این مطلب را به اشتراک بگذارید
