روز سه شنبه مورخ 28 /فروردین /1397 در ادامه کلاسهای هفتگی ماموستا ملاقادر قادری در مسجد قباء پاوه درس سیصد وهشتادو سوم تفسیر قرآن کریم ( درس اول تفسیر سوره مبارکه احزاب) با موضوع آیات 1 الی 11 ارائه شد.

در ادامه ، درس مذکور جهت استفاده دوستداران و علاقمندان كلام الهی درج شده است.

 

 

کلاس تفسیــر قــرآن کـریـم  توسط حاج ماموستا ملا قــادر قــادری

درس سیصد وهشتاد و سوم

درس اول سوره مبارکه احزاب آیات 1 الی 11

*موضوع درس *

 

 

1-معرفی سورۀ مبارکۀ احزاب .          

2-تنها راه توفیق پیروی از وحی الهی و دستورات آسمانی است .

3-در قلب و درون هر مؤمن فقـــط باید نور ایمـــان باشد.

4-اشــــارۀ کوتاهی به بحث ظِهار .  

5-همسران رسول‌الله (ص)  مادران اهل ایمان و مسلمانان هستند.       

6-اشاره به یک پیمان مهم اخذشده از پیامبران 

7-بحث جنگ احزاب و نهایت آن

 

 

معرفی سورۀ مبارکۀ احزاب: سورۀ احزاب ۷۳ آیه و در مدینۀ منوّره نازل شده است. نظر به اینکه اکثر آیات آن در خصوص جنگ احزاب (خندق) است، به سورۀ احزاب مشهور است و مسائل مطروحۀ این سوره شامل ۵ بخش است.

بخـش اول: دستور قاطع به پیامبر اسلام (ص) که فقط باید از وحی آسمانی پیروی کند.

بخش دوم: بحث ظِهار در جاهلیت و اسلام

بخش سوم: بحث جنگ احزاب

بخش چهارم: اشاره به جایگاه همسران رسول‌الله (ص) و ازدواج آن حضرت با زینب دختر جحش.

بخش پنجم: بحث حجاب و جایگاه آن در اسلام و در آخر سوره اشاره‌ای به بحث معاد و قیامت شده است.

 

 

** ترجمــه­ آیـــات**

 

يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ اتَّقِ اللَّهَ وَلَا تُطِعِ الْكَافِرِينَ وَالْمُنَافِقِينَ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلِيمًا حَكِيمًا ﴿۱﴾ ای پیامبر؛ تقوای خدا را پیشه کن و از کافران و منافقان پیروی و اطاعت مکن. به حقیقت خداوند عالم و حکیم است.

وَاتَّبِعْ مَا يُوحَى إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ إِنَّ اللَّهَ كَانَ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرًا ﴿۲﴾ وظیفۀ شما پیروی از وحی آسمانی و دستورات پروردگارت است و خداوند به آنچه شما انجام می‌دهید، آگاه و خبیر است.

وَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ وَكَفَى بِاللَّهِ وَكِيلًا ﴿۳﴾ به الله رب‌العالمین توکّل کن و همین بس است که خداوند حافظ و مدافع انسان است.

مَا جَعَــلَ اللَّهُ لِرَجُلٍ مِنْ قَلْبَيْنِ فِي جَوْفِهِ وَمَا جَعَـلَ أَزْوَاجَكُمُ اللَّائِي تُظَـاهِرُونَ مِنْهُنَّ أُمَّهَاتِكُمْ وَمَا جَعَـلَ أَدْعِيَـاءَكُمْ أَبْنَاءَكُمْ ذَلِكُمْ قَوْلُكُمْ بِـأَفْوَاهِكـُمْ وَاللَّهُ يَقُولُ الْحَقَّ وَهُوَ يَهْدِي السَّبِيلَ ﴿۴﴾ خداوند برای هیچ انسانی دو دل (قلب) در درونش قرار نداده است و هرگز همسران شمارا که مورد ظِهار قرار می‌دهید، مادران شما نیستند و نخواهند بود و خداوند آن‌ها را به‌عنوان مادر شماقرار نداده است و فرزندخوانده‌ها فرزند شما نیستند و خداوند آن‌ها را به عنوان فرزند حساب نخواهد کرد. این اصطلاحات و آداب و سنت و گفتگوی بین شماست که فرزندخوانده را پسر خودمی‌دانید و نزد خداوند باطل و بی‌اساس است. خداوند حقیقت را به شما می‌گوید و او بشر را به راه راست هدایت می‌کند.

ادْعُوهُمْ لِآبَائِهِمْ هُوَ أَقْسَطُ عِنْدَ اللَّهِ فَإِنْ لَمْ تَعْلَمُوا آبَاءَهُمْ فَإِخْوَانُكُمْ فِي الدِّينِ وَمَوَالِيكُمْ وَلَيْسَ عَلَيْكُمْ جُنَاحٌ فِيمَا أَخْطَأْتُمْ بِهِ وَلَكِنْ مَا تَعَمَّدَتْ قُلُوبُكُمْ وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَحِيمًا ﴿۵﴾

فرزندخوانده‌ها را به نام پدرانشان بخوانید. این دستور الهی است و نزد خداوند عادلانه‌تر است و اگر پدران آن‌ها برای شما شناخته نیستند، به نام برادر دینی و موالی   و غلام خود خطاب کنید. درین خصوص اگر قول و عمل شما به‌صورت خطا و غیرعمدی نباشد، گناهی متوجه شما نخواهد بود و خداوند بخشنده و مهربان و رحیم است.

النَّبِيُّ أَوْلَى بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ وَأَزْوَاجُهُ أُمَّهَاتُهُمْ وَأُولُو الْأَرْحَامِ بَعْضُهُمْ أَوْلَى بِبَعْضٍ فِي كِتَابِ اللَّهِ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُهَاجِرِينَ إِلَّا أَنْ تَفْعَلُوا إِلَى أَوْلِيَائِكُمْ مَعْرُوفًا كَانَ ذَلِكَ فِي الْكِتَابِ مَسْطُورًا ﴿۶﴾ جایگاه پیامبر اسلام (ص) نسبت به مؤمنان، مقدم بر نفس و جان مؤمنان است. همسران رسول‌الله (ص) مادران مؤمنان و مسلمانان‌اند و بعضی از خویشاوندان شما مقدم بر بعضی دیگر و اینان (خویشاوندان) از حیث حقوق و ارث مقدم بر سایر مؤمنین و مهاجرین هستند. مگر شما خودتان بخواهید نسبت به دوستانتان از مؤمنین و مهاجرین نیکی کنید و سهمی از اموالتان را به آن‌ها هدیه نمایید. پاداش و اذن این امر در کتاب الهی آمده است.

وَإِذْ أَخَذْنَا مِنَ النَّبِيِّينَ مِيثَاقَهُمْ وَمِنْكَ وَمِنْ نُوحٍ وَإِبْرَاهِيمَ وَمُوسَى وَعِيسَى ابْنِ مَرْيَمَ وَأَخَذْنَا مِنْهُمْ مِيثَاقًا غَلِيظًا ﴿۷﴾ به خاطر بیاور زمانی که با تمامی پیامبران و با شما و نوح و ابراهیم و موسی و عیسی ابن مریم (علیهم‌السلام) عهد و پیمان بستیم و از همۀ آن‌ها تعهد محکم گرفتیم در ادای وظیفه و مأموریت خود کوتاهی نکنند.

لِيَسْأَلَ الصَّادِقِينَ عَنْ صِدْقِهِمْ وَأَعَدَّ لِلْكَافِرِينَ عَذَابًا أَلِيمًا ﴿۸﴾ این پیمان و تعهد به این منظور بود که صادقین در صدقشان مورد امتحان و آزمایش قرار گیرند و برای کافران عذاب دردناکی آماده کرده‌ایم.

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اذْكُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ جَاءَتْكُمْ جُنُودٌ فَأَرْسَلْنَا عَلَيْهِمْ رِيحًا وَجُنُودًا لَمْ تَرَوْهَا وَكَانَ اللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرًا ﴿۹﴾ ای اهل ایمان و ای خداپرستان؛ نعمت‌های الهی را یادآوری نمایید و  خداوند را ذکر و شکر کنید و به یاد آورید زمانی را که دشمنان شما با لشکری قوی به شما هجوم آوردند و ما طوفان و باد صرصر و لشکری غیرمرئی بر سر آن‌ها فرستادیم و آن‌ها را شکست دادیم و به تأکید، خداوند بر اعمال شماها بینا و بصیر است.

إِذْ جَاءُوكُمْ مِنْ فَوْقِكُمْ وَمِنْ أَسْفَلَ مِنْكُمْ وَإِذْ زَاغَتِ الْأَبْصَارُ وَبَلَغَتِ الْقُلُوبُ الْحَنَاجِرَ وَتَظُنُّونَ بِاللَّهِ الظُّنُونَا ﴿۱۰﴾ به خاطر بیاور لحظاتی را که دشمنان شما از جانب بالای شهر و پایین آن به شما هجوم آوردند و همچنین به یاد بیاور زمانی را که چشم‌ها از شدت وحشت کرده و خیره شده و جان‌ها به لب رسیده بود و گمان‌های عجیب‌وغریبی به خدا می‌بردید.

هُنَالِكَ ابْتُلِيَ الْمُؤْمِنُونَ وَزُلْزِلُوا زِلْزَالًا شَدِيدًا ﴿۱۱﴾ در این لحظات حساس بود که مؤمنان آزمایش شدند و تکان سختی خوردند (و ما هم شمارا پیروز کردیم)

 

 

   *** توضیح و تفسیر آیات و نتایج درس***

سورۀ احزاب شامل آداب مختلف اجتماعی و احکام متنوع شرعی و اخبار جنگ و درگیری کافران با مسلمانان است. ازجملۀ آداب مطروحه عبارت از بحث دعوت به مراسم عروسی و حفظ حجاب و احترام به جایگاه رسول‌الله (ص) و برخورد درست و محکم و مقبول با مردم است و در خصوص احکام شرعی مطروحه در سورۀ احزاب، موضوع حفظ تقوی و عدم اطاعت از کافران و منافقین و پیروی بدون شک و تردید از وحی آسمانی و بحث ظِهار و ابطال عادات فرزندخواندگی و بحث مقدم بودن بعضی از افراد خویشاوند و مستحقان ارث بر مؤمنان و مهاجران و همچنین بحث تعداد همسران رسول‌الله (ص) و جایگاه آن‌ها و صلوات بر رسول‌الله (ص) و چند مطلب دیگر آمده است.

در خصوص اخبار جنگ کافران با مسلمانان به موضوع جنگ احزاب و جنگ بنی قریظه و کشف خیانت منافقین و چند مورد دیگر اشاره شده است و در یک جمله سورۀ احزاب مدرسه‌ای است که در آن بسیاری از آداب و احکام و اخبار را به یاری حق می‌خوانیم و یاد می­گیریم.

توضیح آیات ۱ و ۲: در این دو آیه به رسول خدا (ص) و امتش امر اکید شده است که همواره خداوند را ناظر بر اقوال و اعمال خود دانسته و درهرحال تقوای الهی را رعایت و از وحی آسمانی بدون شک و تردید پیروی نموده و با کافران و منافقان سازش نکنند و از برنامۀ آن‌ها پیروی ننمایند.

توضیح آیات ۳ تا ۶: در این ۴ آیه خداوند متعال به ۶ حکم و آداب و مسئولیت اهل ایمان اشاره فرموده است ازجمله:

۱-خداوند برای هر انسانی یک قلب و یک دل خلق کرده است و این قلب فقط جای ایمان است نه کفر و جای نور است نه ظلمت.

۲-اگر با زنان خودتان مظاهره کردید و گفتید سیما و پشت شما مثل سیما و پشت مادرم است، زنان شما بر شما حرام می‌شوند ولی مادران شما نخواهند شد.

۳-فرزندخوانده‌های شما فرزند شما نیستند و افراد بیگانه­اند و فرزندانِ پدران و مادران خود هستند و فقط برادر دینی و یا بردگان و غلامان شما می‌باشند نه فرزندان شما.

۴-از حیث عقیده شخص رسول خدا (ص) در محبت و مقام و رسالتش مقدم بر نفس و جان شماست.

۵-زنان پیامبر اسلام (ص) مادران شرعی شما هستند. ازدواج با آنها حرام و احترام آنها واجب است.

۶-در ارث و معاملات، جایگاه بستگان شما مقدم بر جایگاه برادران ایمانی و مهاجرین و انصار هستند.

توضیح آیات ۷ و ۸: در این دو آیه بحث و موضوع انعقاد یک پیمان محکم است فی‌مابین خداوند متعال و جمعی از سفیران و پیامبران الهی. ازجمله حضرات خاتم انبیا و نوح و ابراهیم و موسی و عیسی (علیهم‌السلام). به این معنا که هرگز و در هیچ حالی از وظیفۀ خود کوتاهی نکنند و از ارشاد و راهنمایی مردم غفلت ننمایند تا حجّتی در جامعه باقی نماند و درنهایت به اهل ایمان پاداش صداقت و عمل نیک و به کافران پاداش اعمال زشت آن‌ها داده شود.

توضیح آیات ۹ تا ۱۱: در این سه آیه بحث جنگ احزاب (خندق) است که در آن جنگ، تعداد مسلمانان ۳ هزار نفر و کافران ۱۰ هزار نفر بودند. کافران مکه و یهودیان حومۀ مدینه و منافقان همسایۀ مسلمانان دست به دست هم دادند تا مؤمنین ساکن مدینۀ منوره را سرکوب و نابود نمایند. ولی خداوند متعال با قدرت و حکمت و نیروی ظاهر و باطن خود آن‌ها را شکست و مسلمانان به لطف خداوند موفق شدند و از اهل ایمان خواسته شده است خداوند را به خاطر نعماتش شاکر و سپاسگزار باشند.

 

 

 ا تَقَبَّلْ منّا إِنَّكَ أَنتَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ وَتُبْ عَلَینَآ إِنَّكَ أَنتَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ

وصلي الله تعالي علي سيدنا و مولانا محمد و علي آله و اصحابه و من دعا بدعوته الي يوم الدين