روز سه شنبه مورخ ۱۷ / دیماه /1398 در ادامه کلاسهای هفتگی ماموستا ملاقادر قادری در مسجد قباء پاوه درس چهارصد و بیستم و ششم تفسیر قرآن کریم ( درس اول تفسیر سوره مبارکه زخرف) با موضوع آیات ۱ الی ۲۵ ارائه شد.
در ادامه ، درس مذکور جهت استفاده دوستداران و علاقمندان كلام الهی درج شده است.
کلاس تفسیــر قــرآن کـریـم توسط حاج ماموستا ملا قــادر قــادری
درس چهارصد و بیستم و ششم
درس اول سوره مبارکه زخرف آیات ۱ الی ۲۵
*موضوع درس *
1-معرفی سورۀ مبارکۀ زخرف .
2-بحث قرآن کریم و لجاجت کافران با رسولان الهی .
3-راز مخالفت کافران با رسولان الهی.
4-بحث جهـل کافـران که الله را خالق آسمان و زمیـن میدانستند ولی در کنـارش سنـگ و چوب را عبـادت میکــردند..
5-مشرکان ملائکه را دختر خدا میدانستند
6-تقلید کورکورانه مصیبت تاریخ بشریت و عامل عقبافتادگی جامعه است.
**معرفی سورۀ زخرف**
سورۀ زخـرف از سـورههای مکی و تعداد آیات آن ۸۹ آیه است. این سوره مانند سایر سورههای مکی بیشتـر آیات آن بر محـور بحث قرآن کریم و توحیــد و نبوت پیامبر اسـلام (ص) و سـرگذشت جمعی از رسولان الهی چون حضرات ابراهیم و موسی و عیسی (علیهم السلام) و مبارزۀ رسولان با جهل و تعصب است و بخش آخر آن موعظه و اندرز است. نام سوره از کلمۀ زخـرف یعنی صـاحب ارزش در آیۀ ۳۵ اخذ شده است.
** ترجمــه آیـــات**
حم ﴿ ۱ ﴾ معنای حا میم بیشتـر به معنی رمز فیمابیـن خدا و رســولش آمده است و بعضی معتقــدند قــرآن کریم با اینهمه فصاحت و بلاغت و معــانی و مفاهیم از این حروف مقطعه تشکیــل شده است.
وَالْکِتَابِ الْمُبِینِ ﴿ ۲ ﴾ قســم به قرآن کریم؛ قــرآنی که روشنــگر و آشکارکننــدۀ مسائل مهم برای بشـریت است.
إِنَّا جَعَلْنَاهُ قُرْآنًا عَرَبِیًّا لَعَلَّکُمْ تَعْقِلُونَ ﴿ ۳ ﴾ ما قــرآن کریم را با زبان عربی و با مرتبۀ عالیِ فصــاحت و بلاغت نازل کردهایم. امیــد است مفهوم و درک معنی و تعقّل آن برای همۀ شما ســاده و سهــلالفهم باشــد.
وَإِنَّهُ فِی أُمِّ الْکِتَابِ لَدَیْنَا لَعَلِیٌّ حَکِیمٌ ﴿ ۴ ﴾ این قــرآن کریم در لوحالمحفوظ و در زیر نظر خــداوند متعال در جایگاه بلنــد و استــواری محفوظ است.
أَفَنَضْرِبُ عَنْکُمُ الذِّکْرَ صَفْحًا أَنْ کُنْتُمْ قَوْمًا مُسْرِفِینَ ﴿ ۵ ﴾ آیا به خاطر اینــکه شما قومی اسـرافکارید کلام خــدا (قــرآن کریم) را از شما بازگیریم و از شماها بستانیم؟ ما این کار را نخواهیـم کرد و صــلاح شما تجدیدنظــر و تسلیم در برابر دستــورات قرآن است.
وَکَمْ أَرْسَلْنَا مِنْ نَبِیٍّ فِی الأوَّلِینَ ﴿ ۶ ﴾ پیامبــران زیادی را برای ارشـاد و هدایت ملتها فرستــادهایم.
وَمَا یَأْتِیهِمْ مِنْ نَبِیٍّ إِلا کَانُوا بِهِ یَسْتَهْزِئُونَ ﴿ ۷ ﴾ هرگاه پیامبـری از این رسولان به دستور الهی به میان ملتها میرفت، با او مخالفت و وی را استهزاء و اهانت میکردند.
فَأَهْلَکْنَا أَشَدَّ مِنْهُمْ بَطْشًا وَمَضَى مَثَلُ الأوَّلِینَ ﴿ ۸ ﴾ ما کسانی را که قــویتر و نیرومنــدتر از این کافران بودند و با رســولان خدا مخالفت میکردند، هلاک و نابود کردیم. پیشینیان رفتنـد و میبایست نســل جدید عبـرت میگرفتنـد.
وَلَئِنْ سَأَلْتَهُمْ مَنْ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالأرْضَ لَیَقُولُنَّ خَلَقَهُنَّ الْعَزِیزُ الْعَلِیمُ ﴿ ۹ ﴾ هـرگاه از این کافرانِ لجوج سـؤال کنید چه کسی آسمانها و زمین را خلق کرده است، بیوقفه میگوینــد: اللّه خلق کرده است. اللّه صـاحب قدرت و توانا و آگاه است.
الَّذِی جَعَلَ لَکُمُ الأرْضَ مَهْدًا وَجَعَلَ لَکُمْ فِیهَا سُبُلا لَعَلَّکُمْ تَهْتَدُونَ ﴿ ۱۰ ﴾ همـان خدایی که آسمانها و زمین را خلـق کرده و زمیـن را محل آرامش شما قـرار داده و برای حیات بهتـر شما راههای متعددی فـراهم کرده تا شما راه درست و طریق مستقیم را به جهت رسیدن به مقصــد انتخاب کنیـد.
وَالَّذِی نَزَّلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً بِقَدَرٍ فَأَنْشَرْنَا بِهِ بَلْدَةً مَیْتًا کَذَلِکَ تُخْرَجُونَ ﴿ ۱۱ ﴾ او خـدایی است از آسمـان باران بهاندازۀ لازم به جهت ادامۀ حیـات موجودات زنده نازل میکنـد. شهـرها و روستاها و دشتها و صحـراها را حیات تازه میبخشـد. حیات و زنده کردن دوبارۀ شمـا بعـد از مرگ ماننـد حیات مجدّد گیاهان و درختـان به دستِ خــداوند سهـل و آسان است.
وَالَّذِی خَلَقَ الأزْوَاجَ کُلَّهَا وَجَعَلَ لَکُمْ مِنَ الْفُلْکِ وَالأنْعَامِ مَا تَرْکَبُونَ ﴿ ۱۲ ﴾ او خـدایی است تمامی موجودات را به صورت ازواج و جفت مرکب از نرو ماده آفـریده و برای پیشبـرد در زندگی، کشتیها و چهـارپایانی را خلق و فـراهم کرده که برای رتقوفتـق زندگی بر آنان سوار شوید و آمدورفت نماییــد.
لِتَسْتَوُوا عَلَى ظُهُورِهِ ثُمَّ تَذْکُرُوا نِعْمَةَ رَبِّکُمْ إِذَا اسْتَوَیْتُمْ عَلَیْهِ وَتَقُولُوا سُبْحَانَ الَّذِی سَخَّرَ لَنَا هَذَا وَمَا کُنَّا لَهُ مُقْرِنِینَ ﴿ ۱۳ ﴾ آماده کردن چهارپایان و کشتیها به این دلیـل است شماها بهراحتی بر آنها سـوار شوید و قرار بگیـرید. آنگاه نعمت خداوند را شکر کنید و در برابر نعمتهای خداوند متذکر شوید و در وقت سوارشدن بگویید (سُبْحَانَ الَّذِی سَخَّرَ لَنَا هَذَا وَمَا کُنَّا لَهُ مُقْرِنِینَ) پاک و منزه است خدایی که این موجود را مُسَخَّر و تسلیم من نموده؛ اگر لطف خداوند نبود ما توان تسخیر آن را نداشتیم.
وَإِنَّا إِلَى رَبِّنَا لَمُنْقَلِبُونَ ﴿ ۱۴ ﴾ درنهایت همـۀ ما بهسـوی پروردگارمان بازمیگردیم.
وَجَعَلُوا لَهُ مِنْ عِبَادِهِ جُزْءًا إِنَّ الإنْسَانَ لَکَفُورٌ مُبِینٌ ﴿ ۱۵ ﴾ آنهـا (کافــران) برای خـداوند جـزء و فـرع قرار دادهاند و فرشتگان را دختران خــدا میدانند. به حقیقت انسانها کفــران کننـدۀ آشـکارند.
أَمِ اتَّخَذَ مِمَّا یَخْلُقُ بَنَاتٍ وَأَصْفَاکُمْ بِالْبَنِینَ ﴿ ۱۶ ﴾ این چه منطقی است دختـران را به خداوند نسبت بدهیـد و پسـران را به خودتان واگذار کنیـد؟
وَإِذَا بُشِّرَ أَحَدُهُمْ بِمَا ضَرَبَ لِلرَّحْمَنِ مَثَلا ظَلَّ وَجْهُهُ مُسْوَدًّا وَهُوَ کَظِیمٌ ﴿ ۱۷ ﴾ هرگاه به کسی از آنها خبـر تولد دختـری داده شود، دختـری که به قول آنها فــرع و جـزء و فرزندِ خــداوند است، صـورت آنها سیـاه شده و خشمگین میشـوند.
أَوَمَنْ یُنَشَّأُ فِی الْحِلْیَةِ وَهُوَ فِی الْخِصَامِ غَیْرُ مُبِینٍ ﴿ ۱۸ ﴾ شما دختـران زینت پوش و آراستـه به تزئیناتِ زنانه را که در بسیاری از مـوارد توان دفاع از خود را ندارند، به خــدا منتسب میکنید. (این چه طرز تفکری است) و پسـران را به خود انتساب میکنید؟
وَجَعَلُوا الْمَلائِکَةَ الَّذِینَ هُمْ عِبَادُ الرَّحْمَنِ إِنَاثًا أَشَهِدُوا خَلْقَهُمْ سَتُکْتَبُ شَهَادَتُهُمْ وَیُسْأَلُونَ ﴿ ۱۹ ﴾ کافـران ناآگاه، فرشتگان را مؤنث و جنس ماده معـرفی میکنند. آیا در لحظۀ خلقتِ فرشتگان، آنها آگاه و شاهــد بودهاند؟ ما این ادعا و اظهارات آنها را ثبت و ضبـط میکنیـم و در آینــده آنها را نسبت به مطالب بیاسـاس بازخواست خواهیـم کرد.
وَقَالُوا لَوْ شَاءَ الرَّحْمَنُ مَا عَبَدْنَاهُمْ مَا لَهُمْ بِذَلِکَ مِنْ عِلْمٍ إِنْ هُمْ إِلا یَخْرُصُونَ ﴿ ۲۰ ﴾ آنان (مشـرکان) در برابر دعوت رسول خدا (ص) به توحیـد و دوری از شـرک میگفتند: اگر خداوند اراده میکرد، ما بتها را پرستش نمیکردیم. ما بیعلــم و آگاه از حق و باطل هستیم و بتها لالاند تابه ما واقعیتها را بگوینــد.
أَمْ آتَیْنَاهُمْ کِتَابًا مِنْ قَبْلِهِ فَهُمْ بِهِ مُسْتَمْسِکُونَ ﴿ ۲۱ ﴾ مشـرکان هر چه دارند، تقلیـد کورکورانه از پیشینیان خود است. آیا پیش از قــرآن کریم کتاب دیگری برای آنها فرستادهایم که به آن تمسک کنند وبه وسیلۀ آن قــرآن کریم را رد کننـد؟
بَلْ قَالُوا إِنَّا وَجَدْنَا آبَاءَنَا عَلَى أُمَّةٍ وَإِنَّا عَلَى آثَارِهِمْ مُهْتَدُونَ ﴿ ۲۲ ﴾ آنها شعارشان این است؛ ما پیـرو آباواجداد خود هستیم. آنها بت را پرستش کردهاند و ما هم پیــرو آثار و افکارشان هستیم.
وَکَذَلِکَ مَا أَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِکَ فِی قَرْیَةٍ مِنْ نَذِیرٍ إِلا قَالَ مُتْرَفُوهَا إِنَّا وَجَدْنَا آبَاءَنَا عَلَى أُمَّةٍ وَإِنَّا عَلَى آثَارِهِمْ مُقْتَدُونَ ﴿ ۲۳ ﴾ این سنّتِ مخالفینِ انبیـاء در طول تاریخ بوده است و ما هیـچ پیامبــری را به هیـچ روستا و شهــری ارسال نکردهایم مگر اینـکه ثروتمنـدان مغرور آن جامعه در برابر دعوت رسولان میگفتند: ما از روش و سلوک سلف خود تخطّی نمیکنیم و به آثار آنان اقتــدا مینماییـم.
قَالَ أَوَلَوْ جِئْتُکُمْ بِأَهْدَى مِمَّا وَجَدْتُمْ عَلَیْهِ آبَاءَکُمْ قَالُوا إِنَّا بِمَا أُرْسِلْتُمْ بِهِ کَافِرُونَ ﴿ ۲۴ ﴾ پیامبـر اسلام (ص) و سایر پیامبـران به آنها میگفتند: اگر ما برنامه و آیین برتری از عادت و روش اجداد شما آورده باشیم، باز حاضـر نیستید از ما پیروی کنید؟ آنها در جواب میگفتند: ما به آنچه شما آوردهاید، کافـریم و ایمان نداریم.
فَانْتَقَمْنَا مِنْهُمْ فَانْظُرْ کَیْفَ کَانَ عَاقِبَةُ الْمُکَذِّبِینَ ﴿ ۲۵ ﴾ به دلیـل اینهمه لجاجت و مخالفت، ما هم از آنها انتقـام گرفتیم. بنـگر عاقبت منکرین و تکذیب کنندگان برنامۀ رســولان خداوند را.
*** توضیح و تفسیر آیات و نتایج درس***
توضیح آیات ۱ تا ۸: در این ۸ آیه خــداوند متعال از قرآن کریم تجلیـل و تعریف نموده و آن را تأثیـرگذار و صاحب آثار و هدایت معرفی کرده است و بهصورت نمونه و به جهت تشویق و دلگرمی رسـول خدا (ص) آورده است، ای رسـول غم مخور اینها تنها به شما بیاحتـرامی نکردهاند، بلکه به سایر پیامبـران قبل از شما هم بیاحتـرامی نمودهاند و ما هم در برابر حرکات متعصبانه و جاهـلانۀ مخالفین انبیاء آنها را هلاک و نابود کـردیم.
توضیح آیات ۹ تا ۱۴: در این ۶ آیه خداوند متعـال به چند موضـوع مهم اشاره و توصیه فرموده است. ازجمله: ۱-اگر از کافران و مشـرکان مکه سـؤال کنیـد چه کسی آسمانها و زمین را خلق کرده است، میگوینـد: اللهِ عزیز و علیـم. معهذا سنگ و چوب را شـریک خداوند قرار میدهنـد و بهجای خدا عبادت میکنند.۲- خـدای شما کسی است که زمیـن را محلّ زندگی شما قــرار داده است به این امیـد در راه درست و مستقیم حرکت کنیـد.۳-پروردگار شما کسی است تمامی موجودات زنده را به صورت نر و ماده خلق کرده و برای زندگی شما کشتیها و چهارپایانی را خلق و آفریده است تا بر آنها سوار شـوید و در آمدورفتها از آنها استفاده کنیـد. ۴-خــداوند به ما توصیه فرموده است زمانی بر چهارپایان و کشتیها و اتومبیـل و هواپیـما سوار میشویم آیۀ ۱۳ سورۀ زخرف را قرائت کنیم. «سُبْحَانَ الَّذِی سَخَّرَ لَنَا هَذَا وَمَا کُنَّا لَهُ مُقْرِنِینَ»
توضیح آیات ۱۵ تا ۲۲: در این ۸ آیه خداوند متعال به ۳ موضوع که نشانۀ بارز جهل کافران است، اشاره فرموده است. ۱-کافران میگویند خداوند دختـر دارد و فرشتگان دختـران خداوند هستند. این اتهام و ادعا اساس و پایه ندارد. خداوند «لم یلدو لم یولد» است. ۲-کافران جهل و بتپرستی خود را به خداوند نسبت میدهند و میگویند: تقدیر و ارادۀ خداوند است که ما داریم بتها را عبادت میکنیم و برای خداوند شـریک قرار میدهیم. ۳-کافران قوم و ملت جاهل و متعصب و اهل تقلید کورکورانه هستند. پیروی از آباواجداد خود را بر حق و حقیقت و برنامۀ خدا و رسول ترجیح میدهنـد.
توضیح آیات ۲۳ تا ۲۵: در این ۳ آیه خداوند متعال ۲ مسئلۀ مهم را تبیین و روشن کرده است. ۱-ثروتمندان مستکبـر و فقراء و افراد مستضعف مثل هم فکر می کننـد و در برابر برنامۀ رسولان الهی چشم و گوش خود را بستهاند و سنت اسلاف خود را بر برنامۀ رسولان ترجیح میدهند و علناً به رسولان الهی میگفتند: اساساً ما نسبت به برنامههای شما صد درصد مخالف و کافریم. ۲- درنهایت نظر به جهل و مخالفت و کفران نعمتها و لجاجت با رسولان الهی، صبر خداوند به حد آخر رسید لذا از آنها انتقام گرفتیم و آنان را هلاک و نابود کردیم؛ و این است نهایت تمامی کافران جاهل و متعصب.
ا تَقَبَّلْ منّا إِنَّكَ أَنتَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ وَتُبْ عَلَینَآ إِنَّكَ أَنتَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ
وصلي الله تعالي علي سيدنا و مولانا محمد و علي آله و اصحابه و من دعا بدعوته الي يوم الدين