روز سه شنبه مورخ 27/ آبان /1393 در ادامه کلاسهای هفتگی ماموستا ملاقادر قادری در مسجد قباء پاوه درس دویست و هفتاد و چهارم تفسیر قرآن کریم (درس دهم تفسیر سوره مبارکه نحل) با موضوع آیات 115 الي 128 ارائه شد.

در ادامه ، درس مذکور جهت استفاده دوستداران و علاقمندان كلام الهي درج شده است.

 

کلاس تفسیــر قــرآن کـریـم توسط حاج ماموستا ملا قــادر قــادري

درس دویست و هفتاد و چهارم

درس دهم سوره مبارکه نحل آیات 115 الی 128

*موضوع درس *

1- معرفی چند ماده حرام

2- استفاده از حرام در وقت ضرورت بلا مانع است.

3- یهود قوم ضد رسالت آسمانی

4- معرفی حضرت ابراهیم به عنوان امت واحده و شخصیت جامع و دارای تمامی صفات حمیده

5- صبر بهتر از انتقام است

6- دعوت باید با حکمت و درایت و به شیوه خداپسندانه باشد .

** ترجمــه­ آيــات **

إِنَّمَا حَرَّمَ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةَ وَالدَّمَ وَلَحْمَ الْخِنْزِيرِ وَمَا أُهِلَّ لِغَيْرِ اللَّهِ بِهِ ۖ فَمَنِ اضْطُرَّ غَيْرَ بَاغٍ وَلَا عَادٍ فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ﴿115﴾

خداوند تنها بر شما، مُردار و خون و گوشتِ خوک و آنچه در حین ذبح به نام غیر خدا ذبح شده حرام کرده است البته کسانی که دچار تنگنا و اضطرار شوند در حدِّ نیاز و بدون اسراف و تعدّی می توانند از حرام استفاده کنند و در چنین حالاتی استفاده از حرام بلا اشکال است و این عمل رحمت خداوند مهربان و بخشنده به بندگان است.

وَلَا تَقُولُوا لِمَا تَصِفُ أَلْسِنَتُكُمُ الْكَذِبَ هَٰذَا حَلَالٌ وَهَٰذَا حَرَامٌ لِتَفْتَرُوا عَلَى اللَّهِ الْكَذِبَ ۚ إِنَّ الَّذِينَ يَفْتَرُونَ عَلَى اللَّهِ الْكَذِبَ لَا يُفْلِحُونَ﴿116﴾

شما حق ندارید به دروغ و بدون سند اشیائی را حلال و یا حرام کنید،چنین اعلام و بیانی دروغ و اِفتراء به خداوند است. عاملان و بانیان این چنین مطالبی هرگز رستگار نخواهند شد.

مَتَاعٌ قَلِيلٌ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ﴿117﴾

این افراد دروغگو با این اقدام ناجوانمردانه در دنیا کمترین سهم نصیب آنها خواهد شد و در قیامت عذاب و کیفر سختی برای آنان در نظر گرفته شده و در انتظار آنان است.

وَعَلَى الَّذِينَ هَادُوا حَرَّمْنَا مَا قَصَصْنَا عَلَيْكَ مِنْ قَبْلُ ۖ وَمَا ظَلَمْنَاهُمْ وَلَٰكِنْ كَانُوا أَنْفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ﴿118﴾

بر پیروان موسی(ع) « یهود» چیزهایی را حرام کرده ایم که قبلاً آنها را برای شما بیان کردیم ما به قوم یهود ظلم و ستم نکرده ایم و هر ظلمی بر قوم یهود رفته است خود آنان عامل این ظلم و ستم بوده اند.

ثُمَّ إِنَّ رَبَّكَ لِلَّذِينَ عَمِلُوا السُّوءَ بِجَهَالَةٍ ثُمَّ تَابُوا مِنْ بَعْدِ ذَٰلِكَ وَأَصْلَحُوا إِنَّ رَبَّكَ مِنْ بَعْدِهَا لَغَفُورٌ رَحِيمٌ﴿119﴾

(بعد از ذکر این مطالب) آگاه باش پروردگارت نسبت به کسانی که از روی جهالت و غیر عمد مرتکب گناه شده اند و سپس بیدار شده و اعلام ندامت و پشیمانی می نمایند و توبه می کنند و گذشته خود را با اعمال نیک جبران می نمایند به رحمت یزدان دلگرم باشند . به حقیقت پروردگارت بخشنده و مهربان است.

إِنَّ إِبْرَاهِيمَ كَانَ أُمَّةً قَانِتًا لِلَّهِ حَنِيفًا وَلَمْ يَكُ مِنَ الْمُشْرِكِينَ﴿120﴾

به یقین ابراهیم(ع) به تنهائی یک امت واحده بود . وی مطیع خدا و صاحب درونی صاف و خالی از هر گونه انحراف و بری از شرک و مشرکین بود.

شَاكِرًا لِأَنْعُمِهِ ۚ اجْتَبَاهُ وَهَدَاهُ إِلَىٰ صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ﴿121﴾

(ابراهیم) عبدی شکرگزار نعمتهای خداوند بود، لذا او را راهنمائی کردیم و به عنوان رسول و سفیر خود برگزیدیم و به طریق مستقیم او را هدایت نمودیم.

وَآتَيْنَاهُ فِي الدُّنْيَا حَسَنَةً ۖ وَإِنَّهُ فِي الْآخِرَةِ لَمِنَ الصَّالِحِينَ﴿122﴾

در دنیا به ابراهیم علُّو همت و جایگاه نیکو و حسنه دادیم و در آخرت او را از جمله صلحاء قرار می دهیم.

ثُمَّ أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ أَنِ اتَّبِعْ مِلَّةَ إِبْرَاهِيمَ حَنِيفًا ۖ وَمَا كَانَ مِنَ الْمُشْرِكِينَ﴿123﴾

سپس به تو ( ای محمد«ص» ) وحی فرستادیم که از آئین ابراهیم که آئین توحیدی پاک و خالص بود پیروی نمایید چون ابراهیم بری از شرک و مشرکین بود.

إِنَّمَا جُعِلَ السَّبْتُ عَلَى الَّذِينَ اخْتَلَفُوا فِيهِ ۚ وَإِنَّ رَبَّكَ لَيَحْكُمُ بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فِيمَا كَانُوا فِيهِ يَخْتَلِفُونَ﴿124﴾

تحریم ها و سخت گیریهای روزهای شنبه نسبت به قوم یهود فقط یک کیفر و مجازات بود آن هم به خاطر اختلافی که در بین خود ایجاد کرده بودند و به یقین پروردگارت در قیامت در مسائل مختلفٌ فیه آنها قضاوت عادلانه خواهد کرد و تمامی شبهات را روشن خواهد نمود.

ادْعُ إِلَىٰ سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ ۖ وَجَادِلْهُمْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ ۚ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنْ ضَلَّ عَنْ سَبِيلِهِ ۖ وَهُوَ أَعْلَمُ بِالْمُهْتَدِينَ﴿125﴾

ای محمد(ص) سعی کن دعوت و ارشاد و نصیحتت در جهت رساندن پیام پروردگارت با حکمت و ارشاد نیکو و پسند باشد و سعی کن جدال و مناظره شما با مخالفین به بهترین وجه و به بهترین روش روز باشد. خداوند بیشتر و بهتر از هر کس افراد صالح و غیر صالح و منحرف و مطیع را می شناسد شما در حدِّ توان از دعوت و تبلیغ کوتاهی نکنید و از نصیحت و بیان واقعیت برای مردم دریغ ننمایید.

وَإِنْ عَاقَبْتُمْ فَعَاقِبُوا بِمِثْلِ مَا عُوقِبْتُمْ بِهِ ۖ وَلَئِنْ صَبَرْتُمْ لَهُوَ خَيْرٌ لِلصَّابِرِينَ﴿126﴾

و اگر قصد مجازات و مقابله به مِثل با فردی را داشتید فقط به حدّو مقدار مجازات طرف اقدام کنید ولی فراموش نکنید اگر در برابر مزاحمین و مخالفین صبر و شکیبایی داشته باشید صبر و شکیبایی بهتر از انتقام و به مصلحت شماست.

وَاصْبِرْ وَمَا صَبْرُكَ إِلَّا بِاللَّهِ ۚ وَلَا تَحْزَنْ عَلَيْهِمْ وَلَا تَكُ فِي ضَيْقٍ مِمَّا يَمْكُرُونَ﴿127﴾

صبر کن و شکیبا باش و سعی کن دعوتت فقط برای خدا باشد و در برابر کارها ، شعارها و اقدامات دشمنان محزون و اندوهگین و دلسرد مشو و از توطئه های آنها خود را در مضیقه و تنگنا قرار مده.

إِنَّ اللَّهَ مَعَ الَّذِينَ اتَّقَوْا وَالَّذِينَ هُمْ مُحْسِنُونَ﴿128﴾

مطمئناً و به یقین خداوند با اهل تقوا و اهل احسان و نیکوکاران است.

*** توضیح آیات، نکــات و نتــایــج درس ***

توضیح آیات 115 تا 119 : در این 5 آیه خداوند متعال به جهت آشنائی بندگان خود به چند نکته ضروری و لازم در زندگی به شرح آتی امر، توصیه و اشاره فرموده است:

اوَّل: به صورت حصرِ اضافی 4 نوع مواد غذائی که استفاده و خوردن آنها برای اهل ایمان حرام است ذکر فرموده است از جمله:مُردار، خون، گوشتِ خوک و حیواناتی که با نام غیر خدا ذبح شوند. علت این حُرمَت در سه مواد«مردار،خون و گوشت خوک»،آلودگی این مواد است و حرمت مورد چهارم، «ذبحِ غیرِ الهی» به خاطر جنبه معنوی و اخلاقی است.

دوُّم: در وقت ضرورت و ناچاری و در حدِّ نیاز و لازم اگر از مواد حرام چون گوشت مردار به جهت رفع گرسنگی و چون شراب به جهت رفع تشنگی استفاده شود بلا مانع است.

سوُّم: در جواب مشرکان که به میل خود گوشت بعضی از پرندگان و حیوانات را حرام و بعضی را حلال کرده بودند خداوند متعال به آنان هشدار داده است که این امر در صلاحیت آنها نیست پس امر حلال و حرام فقط در ید پروردگار است.

چهارم: خبر و مژده بازگذاشتنِ بابِ توبه و بازگشت بندگان به سوی خداوند برای اهل گناه و عصیان، این موضوع به عنوان لطف و بزرگواری خداوند نسبت به بندگان آمده است.

توضیح آیات 120 تا 123 : در این چهار آیه، به مقام و جایگاه و اخلاص و پاکی حضرت ابراهیم(ع) اشاره شده و حضرت ابراهیم به خاطر توحید و اخلاص و شکرش به تنهائی به عنوان یک امت واحده معرفی و به خاطر این صفات حمیده آن بزرگوار، خداوند متعال او را به عنوان سفیر خود انتخاب و به راه مستقیم هدایتش داده است و این هم در دنیا عُلُوّ همَّت نیکو و در آخرت او را در صف صالحین قرار خواهد داد و به پیامبر اسلام(ص) اعلام شده در مسیر جَدّش ابراهیم(ع) حرکت کند.

توضیح آیه 124 : مفهوم این آیه اشاره به یک حادثه تاریخی دارد مفسرین در سبب نزول این آیه آورده اند خداوند به حضرت موسی(ع) وحی کرد که روز جمعه را به عنوان روز عبادت و روز تعطیل هفته انتخاب و به قوم یهود آن را اعلام کن. قوم یهود از این امر الهی و پیشنهاد حضرت موسی(ع) سرپیچی کردند و به جای جمعه، شنبه را به عنوان روز تعطیل انتخاب کردند. در برابر این لجاجت قوم یهود خداوند متعال در روزهای شنبه بعضی از کارها از جمله : ماهیگیری را بر قوم یهود حرام اعلام کرد و بعد از این تحریم، پیروان موسی دو دسته شدند جمعی پذیرفتند و جمعی مخالفت کردند و در این رابطه خداوند متعال مخالفین را تهدید و امر فرمود در آخرت واقعیت ها را روشن خواهیم کردو افراد روسیاه و روسفید به مردم معرفی خواهند شد.

توضیح آیات 125 تا 128 : در این چهار آیه خداوند متعال، برای پیامبر اسلام 8 دستور مهم، ارزشمند، اخلاقی و انسانی را صادر فرموده است :

1) دعوت به خدا و ارشاد مردم باید با حکمت باشد. 2) دعوت برای دین باید با موعظه و نصیحت نیکو باشد3) جدال و مناظره و گفتمان با مخالفین باید به طریق نیکوتر و بهتر باشد 4) مقابله به مثل باید به صورت آرام و معتدل و دور از تجاوز و تعدّی باشد. 5) برای رهبران دینی و هر انسان داعی صبر برنده تر از انتقام است. 6) در راه دعوت و ارشاد و خدمت معنوی بی تابی نکردن و مأیوس نشدن 7) خداوند با اهل تقواست وآنها را بدون تردید نصرت خواهد داد پس سعی کنید تقوا را وسیله پیروزی خود قرار دهید.8) خداوند با نیکوکاران است چه در میدان سیادت و چه در جبهه جهاد و زندگی. پس احسان و خدمت صادقانه موجب رضایت حق است لذا سعی کنید اهل احسان باشید تا پیروز شوید.

« نتیجه نهائی سوره نحل»

همچنانکه در شروع سوره نحل گفتیم یکی از نامهای سوره نحل، سوره نعمت هاست ما هم به لطف خداوند در این مدت 40 نعمت از نعمتهای کوچک و بزرگ و مادی و معنوی را برای شما عزیزان بیان کردیم و اینک با استعانت از خداوند متعال به صورت اختصار به این نعمات در 4 بند اشاره می کنیم به این امید این موضوع برای همه مفید و باعث بیداری و شکر شوند از جمله نعمات مذکور در سوره نحل عبارتنداز:

1- خلق آسمانها و زمین، چهارپایان، پشم و گوشت حیوانات و خدمت آنها به انسان در حمل و نقل و انتقالات و خدمات چهارپایان و رفاه و فایده اسب ها و قاطرها و خرها که همه و همه برای استفاده انسان خلق شده اند. و باید انسان در برابر این نعمات، خدای خود را شکر کند.

2- معرفی راه اعتدال در زندگی، نزول باران، ایجاد چراگاه، خلق منابع طبیعی، زراعت و زیتون و باغهای خرما و انگور و غیره...

3- تسخیر شب و روز، خورشید و ماه و ستارگان و سایر مخلوقات و تسخیر بحر و کوهها و تسخیر نهرها و دریاها و تسخیر کشتی ها و آفرینش نهرها و ایجاد راهها و اثرات ستارگان و بهره از شیر حیوانات و خلق زنبور عسل و بهره از عسل و ثمرات درختان و غیره..

4- ایجاد محبت از جمله در برابر فرزندان و زنان و خلق گوش و چشم و قلب و تعلیم و ایجاد و ساخت مسکن و استفاده از پوست حیوانات و سایه درختان برای زمان گرما و سرما و نعمت پوشیدن و لباس و غیره....... و « کَذلِکَ یُتِمَّ نِعمتَهُ عَلیکُم لعلَّکُم تُسلِمونَ »

بله؛ عطا و خلق و ایجاد و فراهم نمودن این همه نعمات و تسخیر آنها برای انسان فقط به این دلیل است که انسان خالق خود را بشناسد.

شاعر گوید:

ابر و باد و مه و خورشید و فلک در کارند .............. تا تو نانی به کف آری و به غفلت نخوری

وصلي الله تعالي علي سيدنا و مولانا محمد و علي آله و اصحابه و من دعا بدعوته الي يوم الدين