مجموعه درسهای ارائه شده پیرامون حيات خلفای راشدین (رض)
توسط حاج ماموستا ملا قادر قادري
درس پنجاهم از سلسه مباحث تاریخ
درس چهاردهم حیات خلفا : حیات حضرت حسن (رض)
تاریخ : 8/11/87
موضوع درس :
حیات حضرت حسن بن علی « رض»
توضیح درس :
مــشــخـــصـات
نام وی حسن لقبش مجتبی و کنیه اش ابو محمد در سال سوم هجری از والدینی مکرم و محترم ایمانی و از حضرات علی مرتضی و فاطمه زهرا متولد شد . جد بزرگوارش حضرت ختمی مرتبت در شب هفتم ولادت او را حسن نام نهاد . در بیت نبوت و امامت و در جوار امهات المومنین در جامعه پراز خیر و برکت مدینه منوره بزرگ شد . پیامبر بزرگوار اسلام «ص» او را خیلی دوست می داشت یک بار فرمود : « انــی احــبــه » من خیلی حسن را دوست دارم و یک بار دیگر فرمود:« الحسن و الحسین ابنائی و ابنائی ابنتی » ( حسن و حسین فرزندان من و فاطمه هستند و در حدیث دیگری در وصف حضرات حسن وحسین فرمودند : « الحسن و الحسین سیدا شباب اهل الجنه » ( حسن و حسین سید و آقای جوانان بهشت هستند )
همسران و فرزندان حضرت حسن « رض»
حضرت حسن به خلاف سایر برادرانش با زنان بسیار ازدواج کرده است . معروفترین زنان وی خوله دختر منصور و ام ولد بودند . و اولاد معروف وی 1- زید 2- حسین 3- قاسم 4- ابوبکر 5- عبدالله 6- عمرو 7- عبد الرحمن 8- حسین اشرم 9- محمد 10 یعقوب 11- اسماعیل و تنها یک دختر داشته به نام فاطمه.
5 نفر اول در واقعه کربلا در کنار عموی محترمشان حضرت حسین شهید شدند .
حضرت حسن در زمان پیامبر اسلام و خلفاء راشده
حضرت حسن در زمان نبی اکرم کودکی بیش نبود و در لحظه رحلت رسول الله «ص» عمر مبارک ایشان حدود 8 سال بود و در زمان حضرات ابوبکر و عمر و عثمان « رض» مورد احترام همگان بود و با توجه به جایگاه علمی ، فقهی و خانوادگی و اخلاق قرآنی که داشت مورد وثوق و اعتماد بود و همگان به صداقت و کفائت و مروت و زهد و همت و تواضع و رهبری وی ایمان داشتند .
حضرت حسن در زمان حضرت علی « رض»
با توجه به این امر که حضرت حسن فرزند ارشد حضرت علي (رض) و بزرگ خانواده امامت و محبوب بیت رسالت بود در زمان پدر بزرگوارش چون شاگردی مخلص و مطیع در مدینه و در کوفه و در واقعه جمل و صفین و نهروان بیش از وظیفه فرزندی در کنار پدر و معلمش اداء وظیفه نمود . در روز شهادت حضرت علی بیش از همه محزون و متاثر شد و همراه چند نفر از اهل بیت جسمان مطهر پدر را غسل و کفن نمود و امامت نماز را شخصاً اقامه نمود و جسد مبارکش را در کوفه به خاک سپردند .
حسن بن علی «رض» در دوران خلافت 6 ماهه
یک روز بعد از دفن امام علی بزرگان اصحاب از مهاجرین و انصار و فقهاء و تابعین به عنوان خلیفه پنجم راشده به وی بیعت کردند و پیمان دادند جاناً و مالاً در کنار وي خواهند بود . به محض انتشار خبر انتخاب حضرت حسن حساسیت امویان شام چند برابر شد و در بین شام و عراق و امارت اموی و خلافت علوی کوفه نامه هایی رد و بدل شد ظاهراً نتیجه ای حاصل نگرديد و سپاه عراق مورد تهدید قرار گرفت ، عاقبت الامر حضرت حسن همراه 40 هزار نیروی مخلص و مطیع و گوش به فرمان از کوفه عازم مدائن شد تا چنانچه قلم و زبان موثر نباشد به مصداق ضرب المثل « آخــر الحیل الكي» ( آخرین تاکتیک و آخرين اقدام شمشير است) شمشير حلال مشكل شود ، چند روز بعد از استقرار سپاه عراق در مداين ، سپاه عظیمي از طریق شام و موصل به عراق وارد شد و در مقابل سپاه عراق خیمه زدند و مقابل هم مستقر شدند.
گروهی از بزرگان قوم در بین دو سپاه در جهت اصلاح ذات البین مدتی آمد و رفت كردند تا شايد از جنگ و خونریزی جلوگیری نمایند زحمت آنان تا حدي موثر واقع شد و آثاری از مفاد حدیث جد امام حسن که فرموده بود « ان ابنی هذا سید و لعل الله ان یصلح به بین الفئتین عظیمتین من المسلمین » (این فرزندم حسن آقا و مرد بزرگی خواهد شد و بوسیله وی صلحی فیمابین دو گروه عظیم از مسلمانان ایجاد خواهد شد) . کم کم نمایان شد و علی رغم اینکه امام حسن 40 هزار نیروی جهادی که با وی بیعت مرگ کرده بودند و اگر جنگ شروع می شد بلا شک پیروزی و توفیق از آن سپاه عراق بود . معهذا حضرت حسن هیچ علاقه ای به جنگ و خونریزی نداشت و در نتیجه فيمابين حسن بن علی و معاویه بن ابی سفیان قرار داد صلحی در 5 ماده به امضاء رسيد به این مضمون :
حسن بن علي از خلافت کناره گیری خواهد نمود مشروط به اين امر كه بعد از کناره گیری وي معاويه بن ابي سفيـــان به 5 ماده ذیل عمل نمايد :
1-کتاب و سنت و سیره خلفاء راشدین معیار عمل وي باشد
2- بیت المال کوفه کماکان در اختیار حضرت حسن باشد( به جهت پرداخت دیون معوقه)
3- حفظ امنیت تک تک سپاه عراق
4- بعد از دوران معاویه بن ابی سفیان خلافت ولیعهدی نشود و به صورت شورائی باشد
5- قطع اهانت از جانب سپاه اموی به امام علی .
این عهد نامه در ماه ربیع الاول سال 41 هجری به امضاء رسید و امام حسن به کوفه برگشت و سپس همراه خانواده و جمعی از هاشمیان کوفه را به قصد مدینه منوره ترک کرد حدود 8 سال محترمانه در مدینه و در کنار و جوار قبر جد گرامیش زندگی کرد و در نهایت بنا به قول مشهور توسط یکی از همسرانش مسموم و در 5 ربیع الاول سال 50 هجری و به قولی 49 هجری به شهادت رسید و در قبرستان بقیع در عمر 49 سالگی مدفون گردید. «رضی الله عنه وعن اعوانه »
**نتيجه درس **
در حدیثی پیامبر بزرگوار اسلام « ص» فرمودند : « الخلافه بعدی من امتي ثلاثون سنه ثم ملک بعد ذلـک » خلافت پیرو سنت و شريعت بعد از من در بین امتم 30 سال است و سپس به امارت و سلطنت تبدیل می شود .( ابوداود و نسائی به همراه چند نفر دیگر روایت کننده اين حدیث هستند)
با 6 ماه خلافت امام حسن 30 ساله مورد اشاره در حدیث نبوی تمام شد و امور مسلمانان به دست امراء افتاد و خلفاي بعد از خلفاء راشدين به ندرت در مسیر سنت نبوی و سیرت خلفاء راشدین حرکت ميکردند .
« وصلی الله علی سيدنا محمد و آله و صحبه اجمعین »
*****************************************************************
پانوشت :
مجموعه 50 درس حیات پیامبر بزرگوار اسلام و خلفاء راشدین از کتابهای تاریخی مورد وثوق اهل سنت جمع و تحریر گردید از جمله :
1- تاریخ طبری
2- تـــاریخ الخلفاء - شیخ سیوطی
3- حیات محمد «ص» و خلفاء راشدین و الحسن و الحسین- شیخ محمد رضا
4- تاریخ خلفاء راشدین -دکتر محمد علی الصلابی
5- فقه السیـــره -محمد سعید رمضان البوطی
6- تاریخ ایـران پس از اسلام- اقبال آشتیانی
7- فقه السیره - محمد غزالی
8 – نور الابصار
این مطلب را به اشتراک بگذارید
• لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.
• نظرات شما پس از بررسی و بازبینی توسط گروه مدیریت برای نمایش در سایت منتشر خواهد شد.
• در صورتی که نظر شما نیاز به پاسخ دارد، پاسخ خود را در ذیل همان موضوع دنبال فرمایید.
• از نوشتن دیدگاهایتان با حروف فینگلیش جدا" خودداری کنید .